Ардын хувьсгалын 100 жил, Монгол Улсад улс төрийн нам байгуулагдсаны 100 жил ирэх онд тохионо. Ойгоор Өршөөлийн хууль гаргахыг Хууль зүй, дотоод хэргийн сайд Х.Нямбаатар үгүйсгээгүй ч авлига, албан тушаалын гэмт хэргийг өршөөхгүй гэдгээ манай сайтад ярилцлага өгөхдөө зарласан. Эрх барьж байгаа МАН-аас олон хүн хууль хяналтын байгууллагад шалгагдаж, зарим нь шоронгийн хаалга татаад байна. Үүнээс дуулиантай нь ЖДҮХС-аас олон зуун саяар, тэрбумаар нь арын хаалгаар мөнгө тоншсон хэргүүд. Өөрөөр хэлбэл, ЖДҮчдэд холбогдох хэрэг өршөөлд хамрагдахгүй нь тодорхой болсон.

Ч.Сайханбилэг 2014 онд Ерөнхий сайдаар томилогдов. Түүний хуурай дүү, МЗХ-ны ерөнхийлөгч А.Мөнхбат, Ч.Сайханбилэгийн туслах байсан Ж.Сансар нар 2015 оны нэгдүгээр сард “Шинэхэн групп” нэртэй компани байгуулав. Энэ гурав Мэдээллийн технологи, шуудан, харилцаа холбооны газарт удирдах албан тушаал хашсан намтартай. “Шинэхэн групп”-ийнхэн дараа жил нь Монголд болох АСЕМ-ын үндэсний хурлын цогцолбор, зочид буудал барих саналаа Засгийн газарт тавилаа. Ингээд зургаахан сарын настай компанид энэ ажлыг Ч.Сайханбилэг хариуцуулахаар болов.

Ажлын хэсэгт багтсан Ш.Раднаасэд гишүүн л ирсэнгүй. Харин Б.Жаргалмаа гишүүн ажлын хэсгийн гишүүн биш хэдий ч хэлэлцүүлэгт бүтэн сууж мэдээлэл авлаа. Хэлэлцүүлэгт оролцогчид юу ярьсныг товчлон хүргэе.

Нийслэлийн Засаг даргын орлогч, зам тээврийн төслүүдийн асуудал хариуцсан удирдагч Б.Отгонсүхтэй цаг үеийн асуудлаар ярилцлаа.

Гадаадаас эх орондоо ирсэн монголчууд төлбөрөө өөрсдөө төлөөд тааруухан хоолтой зочид буудлуудад тусгаарлагдаж байгаа. Шуурхай штабынхан өдөр болгон шахуу, “Үхрийн махтай шөл нэхлээ, интэрнэт нэхлээ” гэж тусгаарлагдсан иргэдийг телевизээр ховлож, зэмлэдэг. Гэтэл Монголын дарга нар тусгаарлагдах болохоороо таван одтой Шангриллад татвар төлөгчдийн мөнгөөр 21 хононо гэдэг байж болох уу. Саяхан л нийслэлийн зарим газар, хэлтсийн дарга нарт нэг сая төгрөгийн урамшуулал олголоо гэсэн шүүмжлэл унтраагүй байтал төрийн албаныхан ийм өндөр үнээр тансаглал хүртэхээсээ ичихгүй юу.

Үндэсний бөхийн барилдааны дүрэм дэх “Бөхийн үүрэг” гэсэн хэсгийг зөрчөөгүй буюу  Үндэсний баяр наадмын тухай хуулийн 14.1-т заасан зөрчил Н.Батсуурьт алга.

Монгол Улсын гавьяат багш, доктор, профессор Ж.Баясахтай ярилцлаа.

Арван хүн лоозон бариад  цэцэрлэгийн хүртээмж нэхвэл коронагийн дэглэмж зөрчсөн хэргээр цагдаагаар баривчлуулна.

УИХ-ын ээлжит бус чуулган маргааш хаана. Энэ хугацаанд Улсын төсвийн тодотгол, 2019 оны гүйцэтгэл, Засгийн газрын 2020-2024 оны үйл ажиллагааны мөрийн хөтөлбөр, үндсэн чиглэлийн төслийг батлах шаардлагатай. Мөн Ерөнхий сайдаас ирүүлсэн саналаар Шүүхийн хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулах тухай хуулийг төсөл орж ирсэн. Өнөөдрийн чуулганы нэгдсэн хуралдаанаар гишүүд уг төслийн үзэл баримтлалыг хэлэлцэхийг дэмжилгүй хууль санаачлагч буюу Засгийн газарт буцаав. Хэлэлцүүлгийн үеэр гишүүд юу ярьсныг хүргэе.

1992 оны Үндсэн хуульд нийцүүлж хууль тогтоомжуудыг боловсруулснаар нь Н.Лувсанжавыг, 2002 оны Эрүүгийн болон Иргэний хуулийн шинэтгэлийг хийснээр нь Ц.Нямдоржийг, Сонирхлын зөрчлөөс сэргийлэх хууль, хүний эрхийн чиглэлд анхаарсан концепциуд дэвшүүлснээр нь Х.Тэмүүжинг, Эрүүгийн эрх зүйн шинэтгэл батлуулснаар нь Д.Дорлигжавыг, Бүртгэлийн реформ хийснээр нь С.Бямбацогтыг онцолдог. Харин Х.Нямбаатар өөрийн ажлаа эдийн засаг, бизнесийн эрх зүйн орчныг сайжруулсан дөрвөн жил байхыг тодотголоо.

Парламентын ээлжит бус чуулганыг наймдугаар сарын 17-нд товлосон. Бид цаг үеийн сэдвээр УИХ-ын УИХ-ын гишүүн, Хүний эрхийн дэд хорооны дарга Баттөмөрийн Энхбаяртай ярилцлаа. 

Хууль зүй, дотоод хэргийн сайд Х.Нямбаатартай ярилцлаа. Тэрээр ажлаа аваад харьяа агентлагуудаа тойрч албан хаагчдаас Засгийн газрын 2020-2024 оны үйл ажиллагааны хөтөлбөрт тусгуулах санал сонсчээ.

Монгол Улсын 29 дэх Ерөнхий сайд Ж.Эрдэнэбат өчигдөр анхан шатны шүүхээс зургаан жилийн ял биеэр эдлэх, эдэлж гарч ирээд зургаан жилийн хугацаанд нийтийн албанд ажиллах эрхгүй байх ял сонссон. Үүнтэй холбоотойгоор Сэлэнгэ аймагт нөхөн сонгууль явуулах нь, Ж.Эрдэнэбат албан тушаалын хэргээр ял шийтгүүлсэн учраас дахин УИХ-ын сонгуульд өрсөлдөх боломжгүй боллоо, 12 жил буюу гурван сонгууль өнжих нь гэсэн мэдээллүүд гарч эхлэв. Бид шүүх хурлын дараа түүний өмгөөлөгч Д.Батсүхээс цөөн зүйл тодруулсан. Д.Батсүх нь Монголын Хуульчдын холбооны анхны ерөнхийлөгч бөгөөд туршлагатай өмгөөлөгч нарын нэг юм.

Дээрх 164 дүгээр тогтоолын хүрээнд мөн есөн байгууллагын 1948 гадаадын ажиллах хүч, мэргэжилтэнг 2020 онд ажлын байрны төлбөрөөс чөлөөлжээ. Тогтоолын хавсралтад зааснаар:

УИХ-д цөөнхийн бүлэг байгуулах суудал авсан АН-ын гишүүдийг хүлээн авч, хамтарч дэмжихээ илэрхийлсэн Ерөнхийлөгч Х.Баттулга өнөөдөр парламентын анхдугаар хуралдаан дээр Сонгуулийн ерөнхий хорооны удирдлагуудыг огцрохыг шаардлаа.

Ерөнхий сайд У.Хүрэлсүх зургаан аймгийн Засаг дарга болон Нийслэлийн Засаг дарга С.Амарсайханыг албан тушаалаас нь чөлөөлөхөөр болжээ. Нийслэлийн Засаг дарга чөлөөлөгдөхөөсөө өмнө Баянгол, Багануур дүүргийн Засаг дарга нарыг ажлаас нь чөлөөлөхөөр болжээ.

Ц.Элбэгдорж Ерөнхийлөгчөөр ажиллаж байхдаа Байнга төвийг сахих санаачилга дэвшүүлж, энэ зөвлөмжийг дэмжиж Засгийн газар тогтоол гаргаж байв.

Засгийн газрын Хууль эрх зүйн газрын дарга асан, хуульч Д.Мөнх-Эрдэнээс Үндсэн хуультай холбоотой цаг үеийн асуудлаар тодруулга авлаа.

Хууль зүйн доктор, дэд профессор Чадраабалын Өнөрбаяртай ярилцлаа. Тэрээр МУИС-ийн багш, ҮАБЗ-ийн Ажлын албаны дарга, АТГ-ын Тамгын газрын дарга, Ерөнхийлөгчийн Хүний эрх, хуулийн бодлогын зөвлөхөөр ажиллаж байсан.

Галсанжамцын Аюулгүй гэж хэн бэ. Өсөхжаргалын Энхбат, Санжжавын Амарсайхан, Галсанжамцын Аюулгүй гурав бол Ж.Батзанданг Сүхбаатарын талбайд жагсаалч байхад Эрүүл нийгэм иргэний хөдөлгөөнд нь хамт байсан найзууд. Одоо С.Амарсайхан, Г.Аюулгүй нар Ж.Батзандангийн зөвлөх. Ж.Батзандан гишүүн парламентад суудалгүй Шударга иргэдийн нэгдсэн намын дэд даргаараа Г.Аюулгүй, С.Амарсайхан нарыг тавьжээ.

Өнөөгийн УИХ-д гишүүд дунд 23 эрх зүйч байгаа гэсэн судалгааг Сонгуулийн ерөнхий хороо гаргажээ. Хууль зүйн дээд боловсрол эзэмшсэн 23 хууль тогтоогчтой гэсэн үг. Тэднээсээ арай дөнгүүр гэж Х.Нямбаатарыг УИХ-ын Хууль зүйн байнгын хорооны даргаар тавьсан байх.

Засгийн газраас Казиногийн тухай хуулийн төслийг УИХ-д өргөн барьсан. Гэвч УИХ-ын гишүүн Ш.Раднаасэдийн ахалж байгаа ажлын хэсгийн ажил урагшлахгүй, дэд ажлын хэсгийн гишүүд нь БНСУ-д казино тоглосон үндэслэлээр ажлаасаа чөлөөлөгдсөөр байна. Тухайлбал, дэд ажлын хэсгийн гишүүн , ГЕГ-ын дэд дарга Ё.Бат-Эрдэнэ албан ажлаар явах хугацаандаа казиногоор үйлчлүүлсэн үйлдэлдээ хариуцлага хүлээгээд байна. Мөн өнгөрсөн амралтын өдрүүдэд УИХ-ын гишүүн Д.Тогтохсүрэн нар казиногоор үйлчлүүлсэн нь ил болоод байна.

УИХ-ын чуулганы нэгдсэн хуралдаанаар Эрүүгийн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай, Зөрчил шалган шийдвэрлэх тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай, Зөрчлийн тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай, Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай, Шүүхийн тухай хуульд нэмэлт оруулах тухай хуулийн төслүүд болон хамт өргөн мэдүүлсэн хуулийн төслүүдийн эцсийн хэлэлцүүлгийг хийж, Улсын Их Хурлын гишүүн Д.Ганболд Хууль зүйн байнгын хорооны санал, дүгнэлтийг танилцуулав. 

Иргэдийн шударга шүүх ТББ-ын тэргүүн Х.Бат-Ялалттай ярилцлаа. Тэрээр Улаанбаатарт төрж, хүүхэд насаа Зайсангийн эцсийн буудалд өнгөрөөсөн. Жанжин Д.Сүхбаатарын нэрэмжит 2 дугаар сургуулийг 1993 онд дүүргэж, Цагдаагийн дээд сургуульд шалгалт өгч тэнцээд 1997 онд төгссөн. Архангай аймгийн Цагдаагийн хэлтэст хэсгийн төлөөлөгчөөр Батцэнгэл сумаас эхлэн ажиллаж, Хан-Уул, Сонгинохайрхан дүүргийн цагдаагийн хэлтэст эдийн засгийн төлөөлөгчөөр 2000 он хүртэл ажилласан.